This page is originally located at the following URL:

https://dbgazette.tripod.com/printables/vol15no10_page3_damayan.html

SA NGARAN SAN DAMAYAN NI ROGELIO "ELIO" FUENTES

"An Totoo na Katuyuhan - II"

            Bagaman may mga naogma sa sinurat ko san nakaagui na luwas sini na Gazette manongod san abuso san mga poste nan taga-bulod nan an barakalan san boto kon eleksyon, mayon man sin mga nahaghag san possible na maraot na mangyari sa ako.  Salamat san kanira pagmakulog.

            Gusto ko ipasabot na mientras ako nagdesisyon na ibulgar an mga diri mayad na nangyayari niyan sa ato bungto, inisip ko sin husto an magiging bueltada sa ako.  Gusto ko man pugulon an sadiri ko, may naghahatag sa ako sin kusog sin buot nan nagtutulak na ipadagos ini na personal na krusada na pamati ko parte san misyon ko sa buhay.  Kon pabayaan ini na mga maraot na elemento an maghadi sa ato lugar, nano na an mangyayari sa ato masunod na henerasyon?  Kaya, kon may mga Bulusanon man na may pagmakulog sa ato bungto, salamat kon masuporta sira.  Domdomon ta an kasabihan na, “Evil triumphs when good men do nothing.”

            Prangkahan ko sasabihon na diri bale itaya ko an buhay ko mailuwas ko hamok an sentimyento san mga tawo na awat na nira inkukumkom sa buot kaya siguro daghan an namatay sa atake sa puso sa hadok nan pangidit dahil sinni na mga poste nan taga-bulod.  Para sa ako, kon magurang man hamok ako na maghuhulat sin kamatayan na inaataman dahil sa hapdos, mas ika-ogma ko na itumba sin bala na may ipinaglalaban na prinsipyo para sa kaayadan san kadaghanan nan katiwasayan sa ako sadiri na bungto kontra sa mga abusado nan perwisyo sa komunidad.  Mamatay man ako, may kahulugan an ako kamatayan.  Total, nahimo ko na an mga inmamaw-ot ko sa buhay: an mapatapos sa pag-adal an kabataan nan makadanon sa komunidad lalo na sa masa.  Sa taga-bulod ako naluoy kay dahil san mga pinapatay nira na mga tawo sinisiguro ko na aabuton sira nan kanira pamilya sin KARMA na pagbabasolan nira sin husto mientras sira nabubuhay.

            Kon itugot san Mahal na Diyos, may mga proyekto pa ako na para sa masa na gusto mahimo kaya hamok dahil san mga sinusurat ko, aram ko sentensyado na ako san mga taga-bulod nan iba na elemento.  Pero, sa pagkaaram ko an sinisentensyahan nira an mga “may kasalanan sa bayan” kono.  Kaya, mientras nira ako itumba, eksaminon ngon-a nira sin husto an kanira konsensya kon sin-o an “may mas mabigat na kasalanan sa bayan”: AKO nan san kaurupod ko sa Damayan-Buluseño o SIRA nan san mga protektor san mga illegal na sugal, illegal logging nan iba pa na mga bisyo na perwisyo sa komunidad?

            An pakihuron ko hamok, ako mismo an kanira puntiryahon, diri na idamay an iba na inosente kay kairuman.  Total, wara ako sin armas kondi an makusog na pananalig sa Mahal na Diyos, matibay na prinsipyo nan sinsero na pakikipagkapwa-tawo.  An mga mahilig san permi may armas an mga tawo na hadok, wara kompiansa sa sadiri o may atraso sa kapwa o may maraot na intensyon.  An tugon ko hamok sa kanira kon wara na ako, sira na an magpadagos san “scholarship program”, an taun-taon na “civic action” nan “Damayan Christmas Drive” nan mga pagdanon sa mga pobre na pamilya san Damayan-Buluseño.  Pag diri nira maipadagos, yuon an magub-at nira na “kasalanan sa bayan.”  Nangangahulugan diri sira totoo na makamasa.

            Sadto, hataason an pag-umaw ko sa kanira idiyolohiya kay para sa masa, reporma sa gobierno nan sosyedad na pareho man san katuyuhan san Damayan-Buluseño.  Pero, nawara an simpatiya ko sa kanira kay pinabayaan nira na gamiton an organisasyon sa panghadok para mangayo sa mga tawo pati na an mga saday-saday na tindahan na inutangan pa an mga epektos.  Kaya, dunaghanon an mga hugakon na naging poste na sige na hamok an panghadok nan pangolekta sa ngaran san organisasyon.

            Wara man sin reporma sa gobierno, mas lalo pa dunaghan an anomaliya kay kasali na sira sa SOP.  Kaya, lalo grabe an “overpricing” sa mga proyekto.

            Wara man sin reporma sa sosyedad kay an mga negosyante na abusado pag nakahatag sa kanira lalo pa naabuso.  Diri na iniintinde kon naaagrabyado an masa.  Kaya, wara na an inuumaw ko sadto na idiyolohiya nira.  “Extortion” na an trabaho nira.

            Saday-saday na bagay an inuurgulyo nira na napaalto an mga makawat nan nasuheto kono an mga sutil.  Nano kay diri nira kinakastigo an mga “drug-pusher” na inraraot an mga kabataan nan lalo na an mga buysit nan wara konsensya na mga “illegal logger” na halos oro-adlaw may pinupulak na kahoy lalo na an naga sa ato bulod? Kaya, saday-saday na an ato salog.

            An makakadisganar niyan kay sugad sin bale wara na an gobierno.  Wara mareklamohan an mga tawo sa mga abuso sa kanira kay mismo an mga nasa munisipyo nan mga opisyales san barangay naghahatag man sa mga poste.  An dahilan, an sobra na barakalan san boto kay aram na babawi-on an ginasto pag nakapuesto na.  Pati pulis diri man malauman kay diri ngani nakaluwas sin upisina kon diri maghatag man.  An dahilan, an sobra nira na abuso san panahon, nagbubuelta na sa kanira.

            Kaya, grabe talaga an ako pagkadisgusto san mga nangyayari niyan kay nabale wara an sobra 20 anyos na sakripisyo san Damayan-Buluseño para ma “promote” an turismo basi umasenso an ekonomiya san Bulusan. Pan-o mawili an mga turista kon mismo an mga Bulusanon nahadok na umuli puera na hamok kon “emergency”?  Makararaw-ay na an mga kandidato na magayunon kono an mga plataporma pero, diri ngani nakakampanya sa mga barangay na nasasakupan nira kon diri magbayad san PTC kay kontrolado san mga tawo na taga iba na lugar.

            Kaya, an pakihuron ko sa mga kadidato, maging sinsero sira sa katuyuhan nira na pagserbe sa paagui san malinig na eleksyon na wara sin barakalan sin boto nan wara sin PTC.  Diri mapipirit na magbayad sa PTC kon talaga honesto an serbisyo nira kon nakapuesto sa munisipyo.

            Naogma ako na may mga maestro nan maestra na mga kandidato niyan na eleksyon para konsehal.  Gusto ko ipadomdom sa kanira na hataason an paggalang sa kanira san mga tawo kay sira an taga-molde san mga kabataan para maging responsible na tawo pagdako.  Pero, oras na magbakal man sira sin boto nan magbayad man san PTC, wara na ako sin respeto sa kanira.  Diri na sira mayad na ehemplo san mga bata na tinukduan nira.  Lalo diri na sira bagay na umatubang sa mga “flag ceremony” para mag “recite” san “I Pledge Allegiance to the Filipino Flag” nan kumanta san “ang mamatay nang dahil sa iyo”.  Iba na na bandera an kanira atubangon.

            Kunsabagay, sa ATM na niyan an pagbayad san PTC nan an kandidato para Mayor na an bahala para desimolado.  Pero, pareho man, may ambag man guihapon sira sa pondo na ipangbakal sin mga armas para ipatay sa kapwa Pilipino.  Badi sa kanira pa mismo tumama an bala pag-abot sin panahon kon diri na sira makahatag.  Sugad sira san nagpurot sin bato para ipokpok sa ulo nira.

            Sa mga pamilya na may kandidato, pabayaan na nira an mga tawo na maghusga kon dapat talaga siya iboto.  Imbes ibakal sin boto an kuarta nira, idanon na hamok sa mga pobrehon na pamilya sa kanira barangay na may magub-at na problema.  Uumawon pa sira san mga tawo.

            Ipagpasensya tabi san duwa na prominente na pamilya sa Bulusan kon paki-araman ko an kanira buhay sa pulitika.  Dahil pareho sira ugos sa ako kaya, gusto ko ipasabot na wara ako sin iba na intensyon kondi pukawon sira sa katotohanan na sa may 40 anyos nira na paglalaban sa pulitika, wara man sin dako na positibo na bunga para sa kanira pamilya kondi kulog sin buot na apektado an bungto.  Kon diri nira nareparo, ini an mga negatibo na resulta san kanira pataasan san amor-propio dahil hamok san kanira pag-aagawan san puesto sa munisipyo: (1) Diri man sa popular na kagustuhan san mga tawo an panggana san kanira kandidato kondi sa pataasan san bakal san boto nan maati na manipulasyon.  Kaya, makulog an buot san nadehado nan napierde; (2) Nararaot sin husto an imahen san ato bungto dahil kita na an pinakamahal magbakal sin boto kon eleksyon sa bilog na probinsya; (3) Apektado an serbisyo sa bungto kay nagkakabenggahan pagkatapos san eleksyon.   Imbes na sumuporta an napierde sinasabotahe an administrasyon san nanggana; (4) Paraot na paraot an moralidad san mga tawo na diri mayad na ehemplo sa mga kabataan; (5) Diri man extra ordinaryo an kanira administrasyon kay pareho man may nasikop na anomaliya an mga tawo.  Natural, kon nakapuesto na, ipasi-orog an pagbawi san nagasto nan pagtipon san para sa reeleksyon; (6) Pareho man sira may mga lider na sangkot sa mga illegal na sugal o illegal logging kaya ngani sadto pa inarot an ato bulod hanggan niyan inaarot pa; (7) An kanira pataasan san bakal san boto lalo nagpapakusog san buot san mga taga-bulod nan poste kaya diri na nira makontrolan; (8) Nawaraan sin tsansa an mga tawo na makapili sin mas may kakayahan na magkapot san puesto dahil habo umentra sa maati na eleksyon.

            Kon an milyones na pinangbakal nira sin boto san mga nakaagui na eleksyon pinaadal nira sa mga matali na pobre na kabataan, daghanon na konta niyan an mga propesyonal na Bulusanon na dako na danon sa progreso san bungto.  Hataason pa konta an pag-umaw sa kanira san publiko.

            Mientras sira mainit sa ako, analisaron ngon-a nira sin mayad kon nano an nahimo na kaayadan san kanira pataasan san amor-propio sa sulod san halaba na panahon.  Kon totoo an katuyuhan na maserbe sa bungto nano kay diri paaguihon sa malinig, honesto nan disente na eleksyon para mabag-o naman an imahen san ato bungto?  Sin-o man sa kanira an gumana, malinig an konsensya.  Magaan naman an buot san mapierde kay aram niya na kagustuhan san mga tawo.  Domdomon  nira na mga pamilya sira sin mga propesyonal  na ginagalang san publiko kaya, diri na nira dapat pagdigtaan an kanira pagkatawo san maati na pulitika dahil hamok sa paindigan para makilala kon sin-o an sin-o na pamilya sa Bulusan.  Inuumaw san Mahal na Diyos an nagpapakumbaba.

            Kaya, sa ngaran san Damayan-Buluseño nan mga Bulusanon na may pagmakulog sa Bulusan, nakihuron ako sa mga patriarka sini na duwa na pamilya na mientras buhay pa sira, himuan sin medyos na magkadiyalogo sira para mabalik an trangkilo na eleksyon sa ato bungto.  Mawara man sira, may naibilin sira na magayon na legasiya sa kanira pamilya nan sa Bulusan.

            Diri na nira paghulaton na an Bulusan makapareho sa iba na probinsya kon eleksyon na an naghahadi an “guns, goons and gold”.  Kon pabayaan nira, mao an mangyayari kay nagkakahugutan na an mga pamilya sin kontrol san iba-iba na sector.  Pati eleksyon sa Barangay, Sangguniang Kabataan (SK) nan SORECO kanira pinaki-araman.  Malin an PTA na hamok an diri nira pinaki-araman.  Kaya, kon pabayaan nira ini na situasyon, pagbabasolan nira kon may magub-at na problema na umabot lalo na kay may desidido na magbakal kono hanggan P1,000 kada boto.

            Dahil an katuyuhan san Damayan-Buluseño an pagkakasarayo san mga Bulusanon para sa progreso san Bulusan, kon maaako sini na duwa na pamilya, maboluntad si Maj. Gen. Cesar Fortuno, Mrs. Ester F. Abitona nan ako na maging instrumento san kanira diyalogo.

            Mamumundo kami kon diri sira makomporme sini na suhestyon.  Nangangahulugan na wara sira sin interes na mabalik an trangkilo na eleksyon sa Bulusan na sugad san panahon.  Kon pabor sira, salamat sa Diyos.

Vol. XV No.10 (November - December 2003)

Copyright © 2003 - 2004 Damayan-Buluseño Gazette Online Edition  |  All Rights Reserved